WODA – ŻYCIODAJNA SUBSTANCJA
Woda daje życie, jest źródłem życia.
Z jej zasobów korzystają rośliny, zwierzęta, ludzie oraz inne organizmy żywe.

Poznanie znaczenia wody w życiu jest celem naszego projektu.

Gdzie dokładnie w organizmie ta woda się znajduję?
W czym pomaga? Co daje? Jak organizmy pobierają wodę?       

Jesteście ciekawi?

Wodna gospodarka organizmu jest to zespół procesów fizjologicznych i mechanizmów fizyko - chemicznych kontrolujących bilans wodny (ilość wody pobieranej i wydalanej przez organizm) oraz regulujących wykorzystanie wody dla utrzymania czynności narządów, tkanek i komórek. Utrzymuje ona w organizmie ilości wody konieczne w danych warunkach do najkorzystniejszego przebiegu przemiany materii i energii. Woda jest niezbędna do życia, jako rozpuszczalnik wszelkiego rodzaju substancji w organizmie oraz środowisko procesów przemiany materii. Występuje w ustroju w postaci związanej ze strukturą komórki oraz jako woda wolna, swobodnie krążąca po organizmie w płynach ustrojowych pozakomórkowych.

Wodna gospodarka organizmu zwierzęcego

Obejmuje ona pobieranie wody, jej wytwarzanie, transport, użytkowanie i wydalanie. Wodna gospodarka organizmu zwierzęcego zależy głównie od środowiska, w jakim organizm żyje. Zwierzęta lądowe są narażone na utratę wody. Muszą pobierać ją z otoczenia i chronić przed jej utratą.

Regulacja wodna gospodarki organizmu jest zaliczana do najważniejszych elementów równowagi. Polega zasadniczo na utrzymywaniu stałej objętości osocza krwi i 

stałego stężenia osmotycznego płynu zewnątrzkomórkowego. Polega ona głównie na kontroli pobierania wody za pośrednictwem układu pragnienia i jej wydalania z organizmu.

Zwierzęta żyjące w wodzie morskiej są wyposażone w mechanizmy chroniące przed stałą utratą wody spowodowaną tym, że środowisko wodne ma wyższe stężenie osmotyczne niż wewnętrzne środowisko organizmu. Odwrotnie jest, gdy zwierzęta wyją w wodzie o niższym stężeniu osmotycznym niż ich środowisko, muszą one stale usuwać nadmiar wody z organizmu, wnikającej z zewnątrz wskutek działania ciśnienia osmotycznego w kierunku wnętrza ciała. 

 Wodna gospodarka organizmów roślinnych

Obejmuje ona pobieranie wody całą powierzchnią (u roślin niższych, zwłaszcza wodnych) lub przez włośniki (u roślin wyższych). Rozprowadza się ona w roślinie elementami naczyniowymi oraz wydala – u roślin lądowych przez liście w postaci pary wodnej lub rzadziej przez wypacanie w stanie płynnym, u roślin wodnych natomiast głównie przez całą powierzchnię. Jeżeli ilość wody pobranej jest mniejsza od ilości wody wydalonej (ujemny bilans wodny rośliny) roślina więdnie, a w końcu usycha. U roślin zielonych woda jest nie tylko nośnikiem substancji odżywczych w postaci związków chemicznych, lecz także substratem w reakcji fotosyntezy zachodzącej w świetle.

Woda i człowiek

Woda to 2/3 ciała człowieka. Stanowi też ona główny składnik krwi, zawierają ja wszystkie organy ludzkiego ciała. Nadaje ona tkankom sprężystości.

Każdego dnia człowiek traci znaczne ilości wody, z czego około litra wydala w postaci moczu i kału. Kolejne pół litra, jako pot (ochładzający nas w upalny dzień) oraz para w wydychanym powietrzu (można to zaobserwować w zimny dzień). Organizm musi na bieżąco uzupełniać powstające niedobory płynów, ponieważ nie ma przystosowań do tworzenia ich zapasów. Do życia człowiek potrzebuje 1,5 litra płynów dziennie. Zapotrzebowanie to jest w większości zaspokajane przez spożywane pokarmy, ponieważ większość owoców i warzyw składa się w większości z wody.

Propozycje aktywności

  1. Parowanie roślin

Cel: Obserwacja zjawiska parowania wody z liści

Materiały: roślina w doniczce, torebka plastikowa, taśma klejąca

Wykonianie: osłoń jeden z liści torebką. Przyczep torbę do łodygi za pomocą taśmy. Wystaw roślinę na 2-3 godziny na słońce (lub w ciepłe miejsce).

Obserwuj wnętrze torebki. Opisz doświadczenie i wyjaśnij zaobserwowane zjawisko. 

2. Transport wody w roślinie

Cel: Pokazanie zjawiska przepływu wody w roślinie

Materiały: szklanka, biały goździk (lub inna roślina o jasnych kwiatach np. tulipan, żonkil, narcyz), barwnik spożywczy (lub np. atrament, ciemna farbka)

Wykonanie: napełnij szklankę wodą dodaj tyle barwnika lub atramentu aby otrzymać ciemny kolor. Pozostaw roślinę na 48 godzin. Obserwuj roślinę. 

Napisz jak się zmieniła, wyjaśnij dlaczego tak się stało oraz podaj nazwę tkanki dzięki, której mogło zajść zjawisko.

3. Nauka i wspólne śpiewanie piosenki o wodzie https://www.youtube.com/watch?v=YZMJWz_me6g

4. Włączenie się w akcję: "Wystaw miskę z wodą" https://www.youtube.com/watch?v=xaER0ZhM218
5. Nauczyciel zadaje pytanie: Komu potrzebna jest woda?

Według utworzonych kategorii, klasę dzielimy na grupy. 

Każda z grup na arkuszach papieru wypisuje: Do czego potrzebna jest woda tym organizmom?

Grupy prezentują swoje odpowiedzi,  pozostali mogą je uzupełniać.

Grzybień biały (roślina) – błotniarka stawowa (ślimak) – kaczka (ptak) – wydra (ssak)

Nauczyciel prezentuje  łańcuch pokarmowy. Wszyscy zastanawiają się nad pytaniem: Co się stanie jeśli z powodu zanieczyszczenia wody zabraknie roślin wodnych?

SZANUJMY WODĘ! 

Monika i Patrycja

Chmury, deszcz, mgła..

Chcecie się dowiedzieć jak powstają?

Jeśli tak, to postaramy się opowiedzieć wam o tym troszkę więcej...

Gdy leżycie na kocyku i patrzycie w niebo to zadajecie sobie czasami pytanie: "Skąd te chmury się tam wzięły?" 

Są takie dni, że niebo jest bezchmurne, co również jest bardzo ciekawe. 

Wszystko to dzieje się w czasie procesu skraplania, czyli kondensacji, w którym para wodna powraca do stanu ciekłego. Cząsteczki wody tracą wtedy energię cieplną i skraplają się. Kondensacja jest niemalże przeciwieństwem parowania. Różnica polega na tym, że para wodna może skraplać się na każdej zimnej powierzchni lub przedmiocie. 

Tworzenie się chmur.

Ciepłe powietrze zawiera więcej pary wodnej niż powietrze chłodne i unosząc, schładza się, a cząsteczki wody skraplają się w drobną mgiełkę. Te malutkie kropelki wody opadają bardzo powoli w kierunku ziemi, porywane z powrotem przez podnoszące się ciepłe powietrze, które zawiera więcej pary wodnej. W trakcie powtarzanie tego procesu kropelki zaczynają tworzyć chmurę. Jeśli chmura dostanie się w zimniejsze masy powietrza, skrapla się więcej cząsteczek wody i kropelki się powiększają. Kiedy są zbyt ciężkie, aby pozostawać w chmurach, opadają w postaci deszczu. 

Polecamy również krótki film:Chmury, Wideo edukacyjne

Wielkie chmury mogą mieć grubość setek metrów i zawierać wiele tysięcy litrów wody.

"Pada deszcz, pada deszcz,

pada deszcz na dworze,

Taki mokry, że już bardziej

mokry być nie może.

Lecą tu, lecą tu

srebrne koraliki,

Zmoczą drzewa, zmoczą pola,

domy i chodniki."

MGŁA

Mgła jest właściwie chmurą, która wytworzyła się nisko nad ziemią. Jeśli masa wilgotnego powietrza styka się z chłodniejszą powierzchnią ziemi, część pary wodnej skrapla się w malutkie drobiny. Są one wystarczająco małe, aby unosić się w powietrzu i zasłaniać nam widok. 

Mgła tworzy się zazwyczaj w nocy, kiedy ziemia ochładza się. Rankiem ciepło słoneczne sprawia, że mgła szybko paruje.

A teraz sprawdźmy to sami - DOŚWIADCZENIA

•  "Chmurka" w butelce

1. Napełnij butelkę ciepłą wodą
2. Po chwili wylej połowę wody
3. W otworze butelki umieść kostkę lodu

Na ściankach butelki pojawiły się kropelki wody, jednak tych kropelek jest za mało by powstała prawdziwa chmura. 

Para wodna pod wpływem zimna gwałtownie się ochłodziła i skropliła.Ciepłe powietrze wędruje do góry unosząc parę wodną, kropelki docierając do kostki lodu ochładzają się i opadają.

• "Fabryka chmur"

Pomoce: grzejnik elektryczny, szklane naczynie żaroodporne, talerz, kawałki lodu, latarka, garnek do zagotowania wody.
Przebieg doświadczenia: Wodę zagotować. Przelać ją do szklanego naczynia. Na talerz włożyć kawałki lodu. Ustawić talerz z lodem na szklanym naczyniu. Przyciemnić salę a następnie oświetlić naczynie latarką. 

Wniosek: Gorąca woda w przykrytym talerzem naczyniu paruje. Para wodna unosi się ku górze, gdzie po zetknięciu z zimną wodą (kostkami lodu), skrapla się ( następuje tzw. kondensacja pary wodnej), tworząc pod talerzykiem "chmurę'. Po pewnym czasie zaczynają z niej opadać drobne kropelki (tworząc deszcz)

Dodatkowe propozycje aktywności dla dzieci:

• Dzieci wykonują komiksy z obiegiem wody dla swoich młodszych kolegów lub rówieśników. 
• Możliwości pogłębiania wiedzy: Spotkanie w stacji meteorologicznej, prezentacja specjalistycznych przyrządów, sposobu pomiarów oraz wyników i metod prognozowania.

EKSPERYMENTY!
Czy jest ktoś kto ich nie lubi?
Doświadczenia dają nam wiele radości, a przy okazji uczą ciekawych oraz nowych rzeczy. Eksperymenty pobudzają naturalną ciekawość dziecka, nawet dorośli je uwielbiają.
Jakiś czas temu przedstawiałyśmy podstawowe informację o wodzie. Jednak wiadomo, że suche informacje uciekają bardzo szybko z naszej głowy. 

Dlatego my proponujemy doświadczenia!

Chcemy aby dzieci zapamiętały, że woda występuje w trzech stanach? 

Wystarczy, że przedstawimy im to poprzez proste eksperymenty, które można wykonać nawet w domu.

Prawie wszystkie substancje mogą przechodzić z jednego stanu skupienia w inny. Rozróżnia się następujące przejścia fazowe wody :

• ze stanu stałego w ciekły - topnienie
• ze stanu ciekłego w stały - krzepnięcie
• ze stanu ciekłego w gazowy - parowanie
• ze stanu gazowego w ciekły - skraplanie
• ze stanu stałego w gazowy - sublimacja
• ze stanu gazowego w stały - resublimacja

Propozycje aktywności:
 

Lód - STAN STAŁY

Warto jest z dziećmi zastanowić się nad tym czy zamrożona woda będzie zajmowała tyle samo objętości co woda w postaci płynnej? Oto w jaki sposób można to sprawdzić:

1)      do butelki/ szklanki/ słoika wlewamy wodę do pełna

2)       Przykrywamy pojemnik folią aluminiową (by woda się nie wylała).

 

3)      Gotowy słoik z wodą wkładamy do zamrażalki.  (notujemy temperaturę panującą w zamrażalniku)

 

4)      Gdy woda zamarznie, zdejmujemy folię aluminiową i obserwujemy różnicę.

Okazja do rozmowy na temat procesu - krzepnięcia

Gdy temperatura wody obniży się do 0°C, rozpoczyna się zamarzanie – przemiana wody w stanie ciekłym w lód, czyli wodę w stanie stałym. Zmianę stanu skupienia z ciekłego na stały nazywamy krzepnięciem. Po zamarznięciu woda zajmuje więcej miejsca niż w stanie ciekłym (zwiększa swoją objętość)

Co się dzieje z lodem w dodatniej temperaturze? (proces topnienia)

Potrzebne będą nam: 4 kostki lodu, dwa spodki, termometr

1) Wyjmujemy kostki lodu z zamrażalnika i rozkładamy je po dwie na spodkach.

2) Jeden spodek stawiamy w ciepłym miejscu, na przykład na kaloryferze, drugi w lodówce.

3) Mierzymy temperaturę powietrza w lodówce i obok kaloryfera. Zapisuje wartości temperatury w tabeli.

4)  Po ok. 15 min sprawdzamy co się stało z naszymi kostkami lodu i formułujemy wnioski.

Topnienie lodu, czyli wody w stanie stałym, rozpoczyna się w momencie, gdy temperatura powietrza osiągnie 0°C. Im wyższa jest temperatura, tym szybciej lód się topi. Zmianę stanu skupienia ze stałego w ciekły nazywamy topnieniem.

WODA - STAN CIEKŁY

WODA PRZYJMUJE KSZTAŁT NACZYNIA - STAŁOŚĆ OBJĘTOŚCI

Poszukujemy z dziećmi odpowiedzi na pytanie: Czy woda ma kształt?

Potrzebne nam będzie: zabarwiona woda, miarka, naczynia różnej wielkości.

Proponujemy aby podzielić klasę na małe grupy, dostarczyć każdej z nich potrzebnych materiałów oraz wskazówek. Zadaniem nauczyciela jest obserwacja pracy oraz zadawanie pytań.

1) Wlewamy do takich samych szklanek, tą samą ilość zabarwionej wody. Czy jest w nich tyle samo płynu? (odpowiedź dzieci)

2) Przeleję wodę do innej szklanki. Czy jest w nich tyle samo płynu? (odpowiedź dzieci)

 3)  Dla sprawdzenia, przeleję wodę z powrotem do poprzedniej szklanki. Jaki jest wynik?

 

4) Sprawdźmy jak będzie wyglądał poziom wody jeśli wleję ją do wysokiej szklanki. Czy w obu szklankach nadal jest tyle samo wody? … odpowiedzi dzieci

 

5) Sprawdźmy czy coś się zmieniło

 6) A czy teraz jest tyle samo wody w obu naczyniach?

7) Po sprawdzeniu wynika że …

  

Razem z dziećmi odpowiadamy na pytanie: Czy woda ma swój kształt? I tworzymy wniosek zgodny z faktem iż, WODA PRZYJMUJE KSZTAŁT NACZYNIA.

PARA WODNA - STAN GAZOWY

SKRAPLANIE

1) Włóż czystą szklankę do zamrażarki lub lodówki i pozostaw na około 20 minut.

2) Kiedy ją wyjmiesz, pojawi się na niej cienka warstwa rosy, utworzona przez parę wodną zawartą w powietrzu, która skrapla się na zimnej szklance.

PAROWANIE

1) Umieść tą samą ilość wody w małej butelce i misce.

 

2) Pozostaw je w pokoju na jeden lub dwa dni, a następnie sprawdź co się stało..

3) W misce część wody wyparuje, ponieważ jest to większa powierzchnia niż w butelce.

Jeśli to możliwe, powtórz doświadczenie w nasłonecznionym miejscu, następnie zaciemnionym oraz w lodówce. Okaże się, że temperatura także wpływa na szybkość parowania wody z butelki.

ZAGADKA

Ubrania wysychają, ponieważ woda paruje. Ubrania schną szybciej, kiedy wiszą na sznurku w słońcu. Dlaczego rozpostarcie ubrań na sznurku sprawia, że schną one szybciej niż zwinięte w rulon? Pamiętaj, że więcej wody paruje z dużej powierzchni niż z małej.

Mamy nadzieję, że wy również lubicie doświadczenia.

Zachęcamy do takiej aktywności!

Monika i Patrycja